Ελληνικά
EnglishΤα Αντικύθηρα έχουν το προνόμιο να βρίσκονται πάνω στη μεταναστευτική διαδρομή χιλιάδων πουλιών τα οποία μετακινούνται κάθε χρόνο από την Αφρική προς την Ευρώπη και το αντίθετο. Έτσι, κάθε άνοιξη και φθινόπωρο, το μικρό αυτό νησί που βρίσκεται στο σημείο όπου ενώνονται τρία πελάγη (Ιόνιο, Αιγαίο και Κρητικό), γεμίζει φτερωτούς επισκέπτες. Τους μήνες της μετανάστευσης, κυριολεκτικά κάθε θάμνος και δένδρο του νησιού είναι κατειλημμένα από πουλιά όλων των ειδών. Αυτή η αφθονία αποτελεί και τον κύριο λόγο για τον οποίο το νησί φιλοξενεί μια από τις μεγαλύτερες αποικίες Μαυροπετρίτη παγκοσμίως.
Η σημασία των Αντικυθήρων ως μεταναστευτικού σταθμού για ένα πλήθος στρουθιόμορφων και άλλων πτηνών, έχει εντοπιστεί από πλήθος μελετών και αποτελεί και το λόγο για τον οποίο η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία ίδρυσε τον Ορνιθολογικό Σταθμό Αντικυθήρων (ΟΣΑ) πριν από είκοσι χρόνια. Ιδιαίτερα την άνοιξη, το νησί αποτελεί τον πρώτο σταθμό των πουλιών μετά από την απαιτητική διάσχιση των δύο μεγάλων οικολογικών εμποδίων της ερήμου Σαχάρας και της Μεσογείου. Το φθινόπωρο, το νησί έχει κρίσιμο ρόλο στην προετοιμασία των πουλιών που σταθμεύουν εκεί πριν επιχειρήσουν το ταξίδι προς την Αφρική. Και κατά τις δύο εποχές το κοινό ζητούμενο είναι ο εφοδιασμός των μεταναστευτικών πτηνών με τα απαραίτητα αποθέματα ενέργειας για το ταξίδι τους. Και στον κόσμο των πουλιών ενέργεια σημαίνει λίπος. Το λίπος (για την ακρίβεια ο υποδόριος λιπώδης ιστός που συσσωρεύεται στο σώμα των πουλιών) αποτελεί το «καύσιμο» το οποίο χρησιμοποιούν για να πετάξουν. Και το καύσιμο φυσικά πρέπει να είναι σε επαρκείς ποσότητες. Ζητούμενο επίσης για τα πουλιά είναι ο χρόνος. Την άνοιξη τα πουλιά προσπαθούν να φτάσουν νωρίς στις περιοχές αναπαραγωγής έτσι ώστε να έχουν καλύτερες προοπτικές στο φώλιασμα, ενώ το φθινόπωρο το ταξίδι προς το νότο γίνεται πάντα υπό την πίεση της μείωσης της διαθέσιμης τροφής αλλά και του επερχόμενου χειμώνα. Τέλος, ένας ακόμα παράγοντας που δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι η ξεκούραση των πουλιών αλλά και η κάλυψη από τους κάθε λογής θηρευτές τους.
Το ιδανικό, κατά συνέπεια, μέρος στάθμευσης και ανεφοδιασμού για τα μεταναστευτικά πουλιά θα πρέπει να προσφέρει γρήγορη κάλυψη των αναγκών τους σε ενεργειακά αποθέματα με άφθονη και ποιοτική τροφή σε συνδυασμό με κατάλληλο περιβάλλον για ξεκούραση και κάλυψη.
Τα Αντικύθηρα είναι ένας υποχρεωτικός σταθμός για τα μεταναστευτικά πουλιά ο οποίος δεν μπορεί να παρακαμφθεί. Η ποιότητα όμως της τροφής που τους παρέχει ο τόπος υποβαθμίζεται συνεχώς από παράγοντες όπως η εγκατάλειψη των παραδοσιακών χρήσεων γης, η υπερβόσκηση αλλά και η κλιματική αλλαγή. Στο πλαίσιο του προγράμματος, στόχος μας είναι η εξασφάλιση των καλύτερων δυνατών συνθηκών για τον ανεφοδιασμό των πουλιών, μέσω της δημιουργίας ενός αγροκτήματος το οποίο θα αποτελεί μια «όαση» για όσα από αυτά προσγειώνονται στο νησί. Εμμέσως, αναμένεται να ωφεληθεί και το είδος-στόχος του προγράμματος, μιας και θα αυξηθεί τόσο η διαθέσιμη τροφή του όσο και η ποιότητα αυτής.
Αφού, στις αρχές του 2017, ολοκληρώθηκε η διαδικασία της αγοράς των κατάλληλων αγροτεμαχίων, με συνολική έκταση λίγο παραπάνω από 13 στρέμματα, μια ομάδα εργασίας αποτελούμενη από προσωπικό της Ορνιθολογικής και ενθουσιώδεις εθελοντές του ΟΣΑ, έπιασε δουλειά. Είναι η δεύτερη φορά που μέσω προγράμματος LIFE αποκτάται γη με στόχο αποκλειστικά την προστασία της βιοποικιλότητας. Η πρώτη φορά ήταν το 1994, όταν το WWF Ελλάς αγόρασε το 90% της έκτασης γύρω από τα Σεκάνια, στη Ζάκυνθο, με στόχο την προστασία της σημαντικότερης παραλίας ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta στην Ελλάδα.
Η μετατροπή μιας αγροτικής έκτασης ακαλλιέργητης για αρκετές δεκαετίες σε ένα αποδοτικό και παραγωγικό μέρος, είναι μια προσπάθεια η οποία απαιτεί χρόνο, πόρους και πάνω από όλα, καλό σχεδιασμό.
Η αδιαπέραστη θαμνώδης βλάστηση από σχίνους που είχαν κατακλύσει την περιοχή, αραιώθηκε σημαντικά για να δώσει τη θέση της σε καλλιέργειες σιτηρών, ψυχανθών αλλά και δένδρων (όπως ελιές και χαρουπιές), τα οποία αποτελούν πολύ καλύτερες πηγές τροφής για τα πουλιά. Κατά τη διαδικασία αυτή, αποκαλύφθηκαν ξεχασμένα δημιουργήματα παλιότερων εποχών, όπως παραδοσιακά μονοπάτια, πέτρινες μάντρες, ξερολιθιές και αλώνια. Η διατήρηση των πολιτιστικών μνημείων, όπως αυτά, μπορεί να συνδυαστεί άψογα με τη βελτίωση του οικοτόπου.
Τους επόμενους μήνες σειρά έχουν η εγκατάσταση μιας περίφραξης ικανής να κρατήσει μακριά τα αιγοπρόβατα που βόσκουν ελεύθερα στο νησί και η σπορά των καλλιεργειών. Η άνοιξη του 2018 θα βρει την περιοχή έτοιμη να υποδεχθεί τα πουλιά προσφέροντες πολύ αναβαθμισμένες ικανότητες ενεργειακού ανεφοδιασμού από ότι σήμερα. Μια σειρά δράσεων παρακολούθησης θα συλλέξει τα απαραίτητα επιστημονικά δεδομένα που θα επιτρέχουν την ποσοτικοποίηση της αναβάθμισης αυτής.
Προτεραιότητα κατά τον σχεδιασμό, υλοποίηση και λειτουργία του αγροκτήματος αποτελεί η διατήρηση της μέγιστης δυνατής παραγωγικότητας χρησιμοποιώντας τις μικρότερες δυνατές εισροές φυσικών πόρων και πάντα ακολουθώντας τις αρχές της αειφορίας και της βιολογικής γεωργίας. Είναι μια δύσκολη ισορροπία η οποία όμως πρέπει να επιτευχθεί προκειμένου το εγχείρημα να καταστεί βιώσιμο στο μέλλον. Μακροπρόθεσμος στόχος του προγράμματος είναι η δημιουργία κι άλλων τέτοιων «οάσεων» στα Αντικύθηρα, αλλά και η μετάδοση των γνώσεων και των εμπειριών που θα αποκομίσουμε σε άλλες νησιωτικές περιοχές του Αιγαίου.
